Voor Eindhoven is het zeker niet nieuw dat een gebiedsgerichte benadering meerwaarde brengt in het benutten van kansen en het omgaan met complexe opgaven in de verschillende buurten en wijken van de stad. We hebben inmiddels jarenlange ervaring in het samen optrekken met inwoners en ondernemers, verenigingen en in de buurt werkende professionals. Daarnaast is er de afgelopen jaren in een aantal gebieden op een vernieuwende, intensieve manier samengewerkt. Door de duiding vanuit een aantal pilotgebieden, zijn er delen in de stad aangemerkt om zowel ambtelijk als bestuurlijk invulling te geven aan integraal gebiedsgericht werken en hiermee ervaring op te doen. Tot slot is ook het eigen handelen binnen deze aanpak grondig geëvalueerd wat heeft geleid tot een aantal evaluatierapporten, maar ook een inbedding in het handelen van ons als gemeente.
We zien dat er sinds de wereldwijde uitbraak van het coronavirus veel veranderd is. Dit heeft ook zo zijn effect op buurten en wijken. In een aantal buurten gaan ontwikkelingen sneller, in andere buurten gaat het minder. Zo wordt de vermaatschappelijking van de zorg op sommige plekken zichtbaar: het aantal incidenten, al dan niet veroorzaakt door personen met verward gedrag neemt toe. Het veiligheidsgevoel van bewoners in sommige wijken daalt, terwijl de oorzaken hiervan niet direct duidelijk zijn. Daarnaast zijn op diverse vlakken de panelen aan het schuiven. In de samenleving is de nadruk meer op eigenkracht en samenkracht komen te liggen. Terwijl dit buiten niet altijd direct zichtbaar hoeft te zijn, kunnen in gebieden spanningen ontstaan die mogelijk leiden tot serieuze problemen op het gebied van tolerantie, inclusieve samenleving of eenzaamheid. Door de onzekerheden die inwoners mogelijk kunnen ervaren, nemen daarin spanningen ook toe. De diverse maatregelen rondom corona die eerder genomen zijn, gaan mogelijk nog een lange tijd een bepalend effect hebben op onder andere werkgelegenheid, financiën en opleiding. Dit raakt alle domeinen binnen onze gemeentelijke organisatie.
Inwoners ervaren de stad niet als optelsom van sectorale of thematische onderdelen, maar als één geheel. De effectiviteit van ons handelen (onder andere op basis van beleid) hangt af van in hoeverre wij in staat zijn dit beleid passend te maken op het complexe geheel van de stad en haar uiteenlopende behoeften. In het samenspel van gemeente en samenleving wordt daarnaast meer en meer gevraagd om flexibiliteit en het vermogen om snel te kunnen schakelen. Tot slot verhogen de voorbereidingen voor het invoeren van de Omgevingswet - waarbij een aantal thematische wetten worden samengevoegd tot een gebiedsgerichte opgave - ook vanuit het Rijk de urgentie om het gebied nog centraler te zetten. Inmiddels is de Omgevingsvisie vastgesteld. Daarbij is echter wel de vraag gesteld op welke wijze de stedelijke ambities vorm krijgen op wijk- en buurtniveau. We geven hier door het opstellen van gebiedsprogramma’s richting aan.
Voor 2021 is het onze ambitie om het gebiedsgericht werken gemeentebreed steeds beter te borgen, naast het samen gemeentebreed programmeren. Het gebiedsgericht werken is in het Ruimtelijk domein al verankerd door de positionering aan de programmeertafel, maar gaat versterkt worden door een totaalpakket aan middelen, instrumenten en organisatorische borging. Hierbij moet gedacht worden aan de doorontwikkeling van het meetinstrument op leefbaarheid (in samenhang met de monitor brede welvaart, in afstemming met verschillende domeinen), de gezamenlijke aanpak in de actiegebieden die voor de periode 2021-2022 zijn vastgesteld en de integrale opzet van de gebiedsprogramma's.
Aan het gebiedsgericht werken zijn incidentele middelen toegekend: een investering in levendige en leefbare wijken, in 2021 t/m 2023 per jaar €0,7 miljoen. Deze middelen gaan we inzetten op processen en projecten die een bijdrage gaan leveren vanuit de brede, integrale opgave die we zien in wijken. Daarbij moet gedacht worden aan investeringen op het gebied van samenleving & sociale cohesie, veiligheid, gezondheid, meervoudige problematiek en activering (o.a. leren, werken). Hierbij staan integraliteit, samenwerking en co-creatie centraal, zowel binnen als buiten onze organisatie. De opgaven die we zien zijn onder andere als volgt:
- Aanpak sociaal economische problematiek in buurten voor de korte en lange termijn
- Versterken samenleven en sociale cohesie in buurten
- Vergroten leefbaarheid en welzijn bewoners
Vanuit het Ruimtelijk domein, economie & cultuur, veiligheid en het Sociaal domein willen we werken aan het aanpakken van de complexe vraagstukken uit de wijk. De pilots gebiedsgericht werken, die in 2018 zijn opgestart vanuit Veiligheid hebben hier destijds een eerste impuls voor gegeven. Op basis van de evaluatie heeft dit een vervolg gekregen in een beperkt aantal gebieden in de stad om vanuit daar verder uit bouwen. In 2020 is hier de eerste stap in gezet door gebiedsgericht werken in de voormalige pilotgebieden door te zetten, waarbij dit als blauwdruk gaat dienen voor de doorontwikkeling in de komende jaren. Vragen die daarbij spelen zijn bijvoorbeeld: welke impact heeft een ruimtelijke ingreep op veiligheid? Of: wat doet een veiligheidsprobleem met de sociale samenhang in een wijk? Door sector overstijgend vraagstukken in beeld te brengen, ontstaat een samenhangende en effectievere aanpak. Denk daarbij bijvoorbeeld ook aan jeugdproblematiek in delen van de stad waar Veiligheid, Sociaal Domein en het Ruimtelijk Domein samen optrekken.
Gekoppeld hier aan is het beter monitoren, delen, duiden en koppelen van informatie (hard en zacht) uit de verschillende sectoren en de wijken. Hiervoor zijn we ook sector overstijgend met elkaar in gesprek om de basis op orde te krijgen, passend binnen de huidige wetgeving. Randvoorwaardelijk hierbij is een goede informatiehuishouding. Dit past volledig binnen de gemeentelijke ambitie om data-gedreven (informatie gestuurd) samen te werken, waarin afhankelijk van gebeurtenissen/effecten we (voldoende) wendbaar kunnen reageren op nieuwe situaties. De gekozen opzet voor gebiedsgericht werken sluit nauw aan op de uitgangspunten zoals het CIO office deze op een aantal strategische thema's hanteert.